Wymagania dotyczące wyposażenia dla kierowcy wykonującego przewóz drogowy zgodnie z przepisami ADR
Przygotowanie kierowcy do jazdy jest niezwykle ważne. Wyposażenie jednostki transportowej określa Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych w dziale 8.1 oraz Ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych.
Dokumenty dotyczące pojazdu ADR
Zacznijmy od dokumentów, które są wymagane podczas każdego przewozu ADR. Najważniejszym z nich jest dokument przewozowy obejmujący wszystkie towary niebezpieczne przewożone w danej jednostce ładunkowej. Przepisy nie określają konkretnego wyglądu takiego dokumentu, a jedynie zwracają uwagę na odpowiednią kolejność poszczególnych elementów samego zapisu. Nie ma nigdzie mowy o tym, że musi być to ujęte na oddzielnym piśmie, dlatego możemy umieścić informacje dotyczące przewożonego towaru niebezpiecznego w CMR pod warunkiem, że zostanie zachowany prawidłowy zapis. Przykładowo tak będzie wyglądał poprawny zapis dla popularnego “diesla”:
UN 1202, OLEJ NAPĘDOWY, 3, III, (D/E)
W momencie, kiedy zostanie zmieniona kolejność któregokolwiek z elementów zapisu – dokument jest niepoprawny i należy zwrócić się do nadawcy o poprawę listu przewozowego i dopiero po wprowadzeniu zmian rozpocząć przewóz. Dodatkowo, jeżeli realizujemy przewóz cysterną – pojazdy powinny posiadać Świadectwo dopuszczenia ADR dla cystern. Do wykonywania transportu wymagane są również inne druki zezwalające na użytkowanie danego pojazdu w transporcie drogowym jak choćby wypis z zezwolenia w transporcie krajowym lub wypis z licencji wspólnotowej w transporcie międzynarodowym. W momencie, kiedy przewozimy niektóre materiały wybuchowe kl. 1, nadtlenki organiczne klasy 5.2 lub materiały samoreaktywne klasy 4.1 to w pojeździe powinna znajdować się kopia świadectwa zatwierdzenia danego typu materiału samoreaktywnego lub nadtlenka przez właściwą władzę do wykonywania operacji transportowych ze względu na wymóg kontrolowania temperatury podczas przewozu. Przewożąc towary w kontenerze powinniśmy pamiętać, aby od nadawcy uzyskać Certyfikat Pakowania Kontenera, czyli dokument informujący o przewożonym wewnątrz towarze.
Dokumenty dotyczące załogi pojazdu
Wszystkie wymienione wyżej druki są przyporządkowane do pojazdu. Należy jednak pamiętać również o dokumentach, do których posiadania zobowiązani są członkowie załogi pojazdu. Kim zatem jest wspomniany “członek załogi pojazdu”? To kierowca lub osoba towarzysząca kierowcy związana z przewozem, jak choćby konwojent czy rozładowca.
Przewożąc towary na „pełnych ADR`ach”, każdy kierowca musi legitymować się zaświadczeniem o przeszkoleniu ADR, który uzyskujemy po odpowiednim kursie ADR. Ponadto wszyscy członkowie załogi muszą mieć przy sobie oczywiście dokumenty tożsamości wraz ze zdjęciem w celu identyfikacji. Każda jednostka transportowa powinna być również wyposażona przez przewoźnika w instrukcje pisemne napisane w języku zrozumiałym dla kierowcy i członków załogi. Punkt 5.4.3 umowy ADR precyzyjnie określa formę instrukcji, jej wzory, charakterystykę oraz postępowania w momencie zaistnienia zagrożenia dla każdej nalepki. Są tam umieszczone precyzyjne działania dla uczestników przewozu, które mogą zapewnić bezpieczną i skuteczną reakcję w przypadku jakiegokolwiek zdarzenia czy rozszczelnienia się towaru.
Dodatkowe wyposażenie kierowcy
Wyposażeniem kierowcy są nie tylko dokumenty, ale również wyposażenie przeciwpożarowe oraz środki ochrony ogólnej i indywidualnej. Zacznijmy od gaśnic, których minimalna całkowita pojemność środka gaśniczego na jednostkę transportową jest uzależniona od dopuszczalnej masy całkowitej jednostki transportowej. W pojeździe zawsze powinna znajdować się 2 kg gaśnica proszkowa ABC w łatwo dostępnym dla kierowcy miejscu w kabinie, jednakże umowa ADR narzuca także obowiązek przewożenia drugiej gaśnicy w dowolnie usytuowanym miejscu pojazdu. Jeżeli poruszamy się pojazdem do 3,5 t, wystarczy nam druga 2 kg gaśnica, a jeśli dopuszczalna masa całkowita mieści się w zakresie od 3,5 t do 7,5 t – musimy mieć drugą 6 kg gaśnicę. W momencie, kiedy poruszamy się pojazdem lub zespołem pojazdów powyżej 7,5 t, jesteśmy zobowiązani wyposażyć pojazd w 12 kg całkowitej pojemności środka gaśniczego. W praktyce wygląda to tak, że obowiązkowa w każdym przypadku 2 kg gaśnica jest w kabinie i dodatkowo 12 kg gaśnica z tyłu kabiny lub 2 gaśnice po 6 kg z tyłu kabiny lub przymocowane do ramy pojazdu.
Pozostałe elementy wyposażenia
Jednostki transportowe przewożące towary niebezpiecznie powinny być wyposażone w elementy podstawowe przyporządkowane dla każdego przewozu oraz elementy dodatkowe przewidziane tylko dla niektórych klas. Do elementów podstawowych zalicza się między innymi klin pod koła dla każdego pojazdu przystosowany do średnicy kół pojazdów. Dodatkowo kierowca powinien pamiętać o dwóch stojących znakach ostrzegawczych oraz płynie do płukania oczu. Ten ostatni nie jest wymagany przy przewozie gazów i materiałów wybuchowych, jednak dobrą praktyką jest posiadanie go w swojej skrzynce ADR w każdej sytuacji. Wszyscy członkowie pojazdu powinni być zaopatrzeni w kamizelkę odblaskową, rękawice ochronne, okulary ochronne oraz nieiskrzącą latarkę.
W sytuacji, gdy przewożony jest gaz trujący lub materiały trujące członkowie załogi posiadać również maski ucieczkowe – to pierwszy element dodatkowego wyposażenia. Jeżeli przewozimy materiały niebezpieczne, które nie są gazami, przewoźnik powinien wyposażyć pojazd w łopatę, osłonę otworów kanalizacyjnych oraz pojemnik do zbierania pozostałości. Osłoną otworów kanalizacyjnych może być materiał, którym zatkamy otwory kanalizacyjne lub tak zwany „kit” do napraw zbiorników paliwa, aby zablokować wyciek z opakowania lub cysterny. Najłatwiej sprawa ma się z łopatą – może to być duża łopata przymocowana z tyłu na ciągniku siodłowym lub saperka chowana do skrzynki ADR, która najczęściej spełnia rolę pojemnika do zbierania pozostałości, jeśli jest certyfikowana.
Wszystkie elementy wyposażenia oprócz gaśnic, łopaty (z wyjątkiem składanej saperki) i klinów pod koła możemy schować do skrzynki, dzięki czemu w sytuacji zagrożenia środki bezpieczeństwa mamy pod ręką i w jednym miejscu. Oczywiście, większość elementów jest przypisana dla każdego uczestnika przewozu, więc liczba skrzynek powinna zgadzać się z wielkością załogi pojazdu.
Założenia dotyczące wyposażenia pojazdu powinny być zachowywane zawsze, kiedy jednostka będzie oznaczona pomarańczowymi tablicami. W momencie kiedy stosowane są wyłączenia musimy wyposażyć jednostkę transportową w podstawowe elementy opisane w Rozporządzeniu Ministra infrastruktury w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (Dz. U. z 2016 r. poz. 2022). Ciekawostką jest, że polskie przepisy nie przewidują apteczki pierwszej pomocy jako obligatoryjnego wyposażenia. Umowa ADR narzuca jedynie obowiązek posiadania 2 kg gaśnicy proszkowej ABC w kabinie.
Autor: inż. Sebastian Pogorzelski
Doradca do spraw bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych
