Jak prawidłowo wypełnić list przewozowy w transporcie ADR?
Kiedy podczas przewozu należy posiadać dokument przewozowy zgodny z Umową ADR? Jak powinien być sporządzony? Czy Umowa ADR podaje wzór takiego dokumentu? Co to jest CRM i czy może pełnić funkcję dokumentu przewozowego ADR? Jakie są najczęstsze błędy przy wystawianiu dokumentacji przewozowej? Kto i jak długo powinien przechowywać dokumentację? Jak wysokie są kary za nieposiadanie dokumentacji lub wypełnienie jej niezgodnie z Umową ADR?
Dokument przewozowy jest bardzo ważnym dokumentem, który powinien znajdować się w pojeździe zarówno podczas przewozu na tzw. „pełnym ADR”, jak i wyłączeniu 1.1.3.6. Informuje o tym zarówno Umowa ADR (8.1.2.1) jak również Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (art. 19).
Jak prawidłowo wystawić dokument przewozowy?
Umowa ADR w podstawie prawnej 5.4.1.1 wskazuje jakie informacje muszą zostać zamieszczone w dokumencie przewozowym. Nie podaje gotowego szablonu tak jak ma to miejsce m.in. w przypadku instrukcji pisemnych, ale kładzie nacisk na kolejność informacji.
Oznacza to, że każda firma, która nadaje materiał niebezpieczny, może przygotować swój wzór dokumentu przewozowego, pamiętając jedynie o zamieszczeniu informacji podanych od „a” do „k” w odpowiedniej kolejności z podstawy prawnej 5.4.1.1.1. Umowy ADR.
Poprawnie wypełniony dokument przewozowy zgodnie z Umową ADR powinien zawierać następujące informacje dotyczące każdego materiału i przedmiotu niebezpiecznego przeznaczonego do przewozu:
numer UN składający się z 4 cyfr poprzedzonymi literami „UN”, prawidłową nazwę przewozową, uzupełnioną nazwą techniczną podaną w nawiasie gdy w kolumnie 6 widnieje przepis szczególny 274 lub 318 (więcej informacji w postawie prawnej 3.1.2.8.1.1), w przypadku materiałów i przedmiotów wybuchowych: kod klasyfikacyjny podany w kolumnie (3b) tabeli A w dziale 3.2. W przypadku, gdy w kolumnie (5) tabeli A w dziale 3.2, podano numery wzorów nalepek inne niż 1, 1.4, 1.5 i 1.6, to numery tych wzorów powinny być podane w nawiasie po kodzie klasyfikacyjnym;
– w przypadku materiałów promieniotwórczych: numer klasy – „7”;
UWAGA: W przypadku materiałów promieniotwórczych klasy 7 posiadających zagrożenie dodatkowe, obowiązuje przepis szczególny 172 w dziale 3.3.
– w przypadku akumulatorów litowych UN 3090, 3091, 3480 i 3481: numer klasy „9”;
– w przypadku materiałów i przedmiotów pozostałych klas: numery wzorów nalepek ostrzegawczych podane w kolumnie (5) tabeli A w dziale 3.2 oraz numery wzorów nalepek ostrzegawczych wymaganych na podstawie przepisu szczególnego podanego w kolumnie (6).
Jeżeli materiał posiada zagrożenie dodatkowe, czyli występuje więcej niż jeden numer wzoru nalepki, to numery te następujące po pierwszym numerze powinny być podane w nawiasie. W przypadku materiałów i przedmiotów, dla których w kolumnie (5) tabeli A w dziale 3.2 nie podano żadnego numeru wzoru nalepki, należy podać w jego miejsce numer klasy z kolumny (3a);
grupa pakowania dla klas 3,4.1,4.2,4.3,5.1,8.9 , która może być poprzedzona literami „PG” (np. „PG II”) lub wyrazami „Grupa Pakowania” w językach używanych zgodnie z 5.4.1.4.1;
UWAGA: W przypadku materiałów promieniotwórczych klasy 7 charakteryzujących się zagrożeniami dodatkowymi, patrz przepis szczególny 172(d) w dziale 3.3. liczbę i określenie sztuk przesyłki, jeżeli występują; nie ma obowiązku podawania kodu opakowania, może być on użyty jedynie jako uzupełnienie określenia sztuki przesyłki (np. jedna skrzynia (4G), bęben stalowy (1A));
UWAGA: W przypadku opakowań kombinowanych nie wymaga się podawania liczby opakowań wewnętrznych zawartych w opakowaniu zewnętrznym, a także rodzaju opakowań wewnętrznych i ich pojemności.
Całkowita ilość każdego z towarów niebezpiecznych mającego odrębny numer UN, odrębną prawidłową nazwę przewozową lub, jeżeli została przypisana, odrębną grupę pakowania (odpowiednio jako objętość, masę brutto lub masę netto);
UWAGA 1: W przypadku stosowania przepisu 1.1.3.6, w dokumencie przewozowym należy podać całkowitą ilość towarów niebezpiecznych każdej kategorii transportowej zgodnie z 1.1.3.6.3.
UWAGA 2: W przypadku towarów niebezpiecznych zawartych w urządzeniach lub przyrządach, wymienionych w niniejszym załączniku, należy podać całkowitą ilość tych towarów, odpowiednio w kilogramach lub litrach, nazwę i adres nadawcy;
nazwę i adres odbiorcy (odbiorców).
Zapis wymagany na podstawie umowy specjalnej;
(zarezerwowany) kod ograniczeń przewozu przez tunele, jeżeli został przypisany do danego towaru, podany wielkimi literami w nawiasie w kolumnie (15) tabeli A w dziale 3.2.
Umieszczenie kodu ograniczeń przewozu przez tunele w dokumencie przewozowym nie jest konieczne w przypadku, gdy trasa przejazdu nie przebiega przez tunele, w których obowiązują ograniczenia przewozu towarów niebezpiecznych.
Umiejscowienie i kolejność informacji wymaganych w dokumencie przewozowym są dowolne, z wyjątkiem informacji wymaganych w (a), (b), (c), (d) i (k), które powinny być podane w tej kolejności bez żadnych dodatkowych informacji pomiędzy nimi, jeżeli nie są one dopuszczone w ADR.
Przykłady dla przewozu w sztukach przesyłki:
UN1863 PALIWO LOTNICZE DO SILNIKÓW TURBINOWYCH, 3, III, (D/E), liczba i określenie sztuk przesyłki, łączna ilość, nadawca, odbiorca
UN3082 MATERIAŁ ZAGRAŻAJĄCY ŚRODOWISKU CIEKŁY, I.N.O., 9, III, , liczba i określenie sztuk przesyłki, łączna ilość, nadawca, odbiorca.
UN 1993 MATERIAŁ ZAPALNY CIEKŁY, I.N.O.(nazwa techniczna lub nazwy materiałów, jakie wchodzą w jej skład zgodna z 3.1.2.8 Umowy ADR), 3, III, (D/E), liczba i określenie sztuk przesyłki, łączna ilość, nadawca, odbiorca.
Przepisy szczególne
Umowa ADR w podstawie prawnej 5.4.1.2. dostarcza również wiele przepisów szczególnych dotyczących określonych przewozów i klas.
Bardzo często występującym przepisem szczególnym jest informacja o zagrożeniu dla środowiska. Osoba odpowiadająca za wystawienie dokumentacji przewozowej powinna w karcie charakterystyki w sekcji 14, poszukać informacji, czy dany materiał negatywnie oddziałowuje na środowisko wodne. Jeżeli tak, to zgodnie z 5.4.1.1.18 należy (poza dwoma wyjątkami UN3077 i UN 3082) umieścić zapis „Zagrażający środowisku”.
Kolejnym często w życiu spotykanym przewozem jest transport odpadów. W tym przypadku osoba odpowiedzialna za wypełnienie dokumentacji zgodnie z 5.4.1.1.3 powinna między numerem UN i prawidłową nazwą przewozową umieścić słowo „ODPAD”.
Często zdarzają się również przewozy próżnych nieoczyszczonych opakowań. Wielu osobom wydaje się, że taki przewóz nie wymaga sporządzenia dokumentu, nic bardziej mylnego. Nie można zapominać, że pozostałości również stanowią zagrożenie. W tym przypadku należy poinformować jedynie o rodzaju opakowania i zagrożeniach, jakie stwarzał materiał, czyli wpisać numery nalepek. Więcej informacji w podstawie prawnej 5.4.1.1.6.2.1 Umowy ADR.
Podobna sytuacja występuje w przypadku próżnych nieoczyszczonych pojazdów. W dokumencie przewozowym musie znaleźć się informacja, że jest to pojazd próżny, nieoczyszczony oraz co było ostatnim ładunkiem. Szczegółowe informacje w tym zakresie zawarte są w podstawie prawnej 5.4.1.1.6.2.2 Umowy ADR.
Bardzo ważną informacją, którą należy umieścić w dokumencie przewozowym, w przypadku nazw materiał zakończonych literami :”I.N.O” to nazwa techniczna, którą należy umieścić w nawiasie bezpośrednio po prawidłowej nazwie przewozowej. Umowa ADR dopuszcza dodanie w nazwie podanej w nawiasie wyrazów „zawiera”, „zawierający”, „mieszanina”, „roztwór”, itp. oraz zawartość procentowa składnika technicznego. Więcej szczegółów w podstawie prawnej 3.1.2.8.
Jaką czcionką i wielkością liter należy wypełnić dokument przewozowy?
Umowa ADR nie podaje wytycznych dotyczących wielkości liter i ich czcionki. Nie jest nawet napisane, że nie może to być pismo odręczne. Jedynym warunkiem jest, aby informacje wymagane w dokumencie przewozowym były czytelne.
W tabeli A działu 3.2 prawidłowe nazwy przewozowe zapisane są wielkimi literami. Czy również należy wielkimi literami zapisać je w dokumencie przewozowym? Otóż nie. Wielkość liter zostawia się do wyboru osobie wystawiającej dokument przewozowy, poza jednym wyjątkiem, jakim są kody ograniczeń przewozu przez tunele, które tak jak w kolumnie 15 tabeli A, muszą zostać zapisane wielkimi literami.
W jakim języku należy wystawić dokument przewozowy?
Informacje zamieszczone w dokumencie powinny być zapisane w języku urzędowym państwa nadania, a jeżeli nie jest to język angielski, francuski lub niemiecki, to również w języku angielskim, francuskim lub niemieckim, jeżeli umowy międzynarodowe dla przewozu lub umowy zawarte między państwami uczestniczącymi w przewozie nie stanowią inaczej.
Jeżeli natomiast przewóz odbywa się wyłącznie na terytorium Polski, wówczas nie ma konieczności tłumaczenia dokumentu na jeden z ww. języków.
Czy dokument przewozowy zgodny z ADR musi stanowić odrębny dokument?
Nie musi. Jako dokument przewozowy zgodny z ADR dopuszcza się stosowanie dokumentu wymaganego na podstawie innych przepisów obowiązujących dla danego lub innego rodzaju transportu. W praktyce mogą to być m.in. WZ czy też CMR. WZ jest krajowym dokumentem przewozowym, natomiast CMR jest międzynarodowym listem przewozowym, na podstawie którego odbywa się przewóz ładunku, potwierdzającym zawarcie umowy o przewóz.
Ważne jest, aby w dokumentacji zamieścić informacje, o których informuje Umowa ADR. Wszystko zależy od osoby wystawiającej dokumentację. Są firmy, które drukują oddzielne dokumenty przewozowe, a są też takie, które „wzbogacają” CMR danymi wymaganymi zgodnie z Umową ADR.
Ważne!
Jeżeli ze względu na wielkość ładunku przesyłka nie może być załadowana w całości do jednej jednostki transportowej, to należy sporządzić dla tej przesyłki odrębne dokumenty lub kopie jednego dokumentu, odpowiednio do ilości załadowanych jednostek transportowych. Ponadto, odrębne dokumenty przewozowe powinny być sporządzone we wszystkich przypadkach, gdy przesyłki lub ich części nie mogą być załadowane razem do tego samego pojazdu ze względu na zakazy podane w 7.5.2.
W ilu egzemplarzach należy przygotować dokument przewozowy? Jak długo powinien być przechowywany w firmie?
Oczywiste jest, że każdy z trzech głównych uczestników przewozu (nadawca, przewoźnik i odbiorca) powinni posiadać taki dokument. Na każdym z nich powinien znajdować się podpis osoby go wystawiającej.
Ważne! Spedytor nie odpowiada za podpisanie dokumentacji, gdyż zadanie to należy do nadawcy.
Za koszty wynikające z podania złych lub niejasnych danych w dokumencie przewozowym (stanowiącym odrębny dokument) czy też CMR zawierający dane zgodne z Umową ADR, odpowiada nadawca.
Umowa ADR w 5.4.4.1 informuje, że dokument przewozowy powinien być przechowywany przez nadawcę i przewoźnika przez okres co najmniej trzech miesięcy.
Najczęściej popełniane błędy podczas wystawiania dokumentu przewozowego niepodawanie wszystkich informacji wymaganych w Umowie ADR zmiana kolejności informacji zawartych w Umowie ADR pisanie jedynie zwrotu „ADR” bez podawania szczegółowych danych materiału niebezpiecznego w przypadku przewozu w sztukach przesyłki podawanie nazw opakowań niezgodnych z ADR takich jak np. „karton”, „big-bag”.
Jakie mandaty wiążą się z dokumentacją?
Wysokość kar opisana została w Załączniku do Ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych i wygląda następująco:
– niesporządzenie dokumentu przewozowego –1000 zł,
– sporządzenie dokumentu przewozowego, w którym nie są zawarte: numer UN, grupa pakowania (o ile została przyporządkowana) lub prawidłowa nazwa przewozowa towaru niebezpiecznego – 500 zł,
– sporządzenie dokumentu przewozowego, w którym nie jest zawarta inna wymagana informacja – 300 zł
przewóz towaru niebezpiecznego z niepoprawnie wypełnionym dokumentem przewozowym, albo bez dokumentu przewozowego – 300 zł.
Autor: Martyna Chacińska-Parys
