List przewozowy CMR – co to jest? jak wypełnić?

List przewozowy CMR – co to jest? jak wypełnić?

Przewoźnik wykonujący transport towarów każdorazowo powinien uzyskać od nadawcy ładunku szereg informacji, które pozwolą mu należycie wykonać usługę. Są to m.in. dane odbiorcy, miejsce doręczenia przesyłki, informacje o towarze, czy przewidziany czas doręczenia. Dla przejrzystego uporządkowania tych wytycznych sporządza się listy przewozowe, które stanowią potwierdzenie warunków, na jakich została zawarta umowa o przewóz. Forma wystawienia niniejszego dokumentu nie jest jednak stała i uniwersalna dla każdego rodzaju transportu. Przepisy przede wszystkim traktują o treści listów przewozowych, zabezpieczając, że znajdą się w nim najistotniejsze informacje dotyczące transportu. O ile w transporcie krajowym spotkać się można najczęściej z rozmaitymi wzorami listów przewozowych, o tyle w transporcie międzynarodowym niemalże zawsze stosuje się tzw. „CMRki”. Ich nazwa pochodzi od Konwencji CMR, która ustala warunki zawierania umów o międzynarodowy przewóz towarów. Ponieważ do przepisów konwencji zobowiązało się stosować ponad 50 krajów z Europy, Azji i Afryki, tak powszechnie stosuje się listy przewozowe stworzone na podstawie jej zapisów.

Co wpisuje się do listu CMR?

List przewozowy jest dokumentem o fundamentalnym znaczeniu dla prawidłowego przebiegu transportu. Do jego podstawowych funkcji należą:

1. Dowód wydania towarów: Stanowi oficjalne potwierdzenie, że towar został przekazany przewoźnikowi w celu transportu;
2. Podstawa prawna dla umowy przewozu: Określa warunki i zobowiązania stron a także potwierdza zawarcie umowy o przewóz;
3. Informacje celne i logistyczne: Ułatwia kontrolę celno-skarbową oraz dostarcza niezbędne dane logistyczne dla poprawnego przemieszczenia ładunku;
4. Informacje dla odbiorcy: Odbiorca towarów korzysta z listu przewozowego, aby potwierdzić dostarczenie i otrzymać niezbędne informacje o towarach;
5. Rozliczenia finansowe: W niektórych przypadkach list przewozowy może służyć jako dokument do rozliczeń finansowych między stronami umowy.

Biorąc to pod uwagę autorzy Konwencji CMR określili zbiór informacji, jakie obligatoryjnie powinny znaleźć się w liście przewozowym. Jednocześnie nie został nadany jeden konkretny wzór tego dokumentu, dlatego też niezależnie od tego, jak taki list wygląda, powinien zawierać wymagane Konwencją dane. Należą do nich:

• miejsce i datę jego wystawienia,
• nazwa i adres nadawcy,
• nazwa i adres przewoźnika;
• miejsce załadunku i przewidziane miejsce dostawy,
• nazwę i adres obiorcy,
• określenie rodzaju towaru i jego opakowania,
• ilość sztuk, wagę brutto lub inaczej wyrażoną ilość towaru,
• koszty związane z przewozem,
• instrukcje niezbędne do załatwienia formalności celnych i innych,
• oświadczenie, że przewóz podlega Konwencji CMR.

Konwencja CMR dopuszcza, że nadawca i przewoźnik mogą wpisać do listu przewozowego wszystko to, co uznają za słuszne i użyteczne. Mogą to być np. umówiony termin dostawy, zakaz przeładunku lub zaliczka do pobrania przy dostarczeniu towaru.

List przewozowy CMR – kto wystawia?

Zagadnieniu listu przewozowego zostało poświęcone w Konwencji CMR kilka obszernych artykułów. Jednak obowiązek wystawienia CMRki nie został przydzielony żadnemu z uczestników przewozu. Artykuł 5. konwencji mówi, że „List przewozowy wystawia się w trzech oryginalnych egzemplarzach”, jednak poza wskazaniem wymaganej liczby egzemplarzy, nie wyszczególniono, kto odpowiada za ich przygotowanie. Na co dzień zadanie to wykonują na zmianę przedstawiciele nadawcy ładunku oraz kierowcy reprezentujący przewoźnika. Zgodnie z konwencją list przewozowy przed rozpoczęciem transportu powinien zostać podpisany zarówno przez jeden jak i drugi podmiot, więc oboje potwierdzają informacje, które zostały zawarte w treści.

Nieco inaczej wygląda temat odpowiedzialności za zawartość listu przewozowego. W tym przypadku zostały już wskazane konkretne ramy, kto ponosi konsekwencje za nieprawidłowe dane wpisane do CMRki. Jeśli dla przykładu towar zostałby dostarczony pod nieprawidłowy adres, ale zgodny z informacją w liście, odpowiedzialność za to ponosi nadawca. Oprócz tego powinien on dokładnie zwrócić uwagę na m.in. dane odbiorcy czy dane towaru. Dokładnie zostało ujęte to w artykule 7. Konwencji. Przewoźnik za to powinien przed rozpoczęciem transportu wprowadzić do listu przewozowego wszelkie uwagi, jakie wnosiłby do stanu ładunku czy sprawdzić, jakie dokumenty otrzymał razem z ładunkiem.

Jak wypełnić list CMR?

Jeśliby zestawić ze sobą kilka dowolnych druków listów przewozowych CMR, które są dziś najczęściej wykorzystywane, bez trudu można byłoby wskazać listę podobieństw pomiędzy poszczególnymi egzemplarzami. Niesie to za sobą wiele praktycznych korzyści. Kierowcy wykonujący przewozy, pracownicy magazynów, spedytorzy czy służby kontrolne mogą dzięki temu o wiele sprawniej posługiwać się dokumentami, wpisując lub odczytując potrzebne im informacje. Tę sytuację zawdzięczamy Międzynarodowej Unii Przewoźników Drogowych (IRU). Na podstawie zapisów Konwencji CMR zaproponowała ona uniwersalny formularz, w którym ujęto wszystkie wymagane informacje a także te, które w praktyce okazują się być najbardziej przydatne. Dzięki podzieleniu druku na kilkanaście pól, które jasno opisano w języku angielskim i francuskim, stał się on przejrzysty a korzystanie z niego jest bardzo intuicyjne.

Ze względu na płynące z tego korzyści i standaryzację dokumentacji, głównie stosuje się dziś wzory listów CMR oparte o model opracowany przez IRU lub bardzo do niego zbliżone. W wielu sytuacjach ułatwia to ich wypełnianie, ponieważ, zwracając uwagę na nagłówki poszczególnych sekcji, można zauważyć, co powinno zostać podane w danym polu a następnie uzupełnić je, ewentualnie dodając inne potrzebne informacje.

Listy przewozowe CMR muszą powinny być wystawione w 3 oryginalnych egzemplarzach, więc na co dzień do ich wystawiania wykorzystuje się papier samokopiujący, który usprawnia cały proces. Najczęściej spotkać można druki listów, które pozwalają na przygotowanie przynajmniej 4 kopii dokumentu, które dodatkowo wyróżnia się kolorami w zależności, komu powinna ona zostać wydana:

• czerwona dla nadawcy
• niebieska dla odbiorcy,
• zielona dla przewoźnika,
• szara – dodatkowa kopia wykorzystywana np. w celach administracyjnych.

Po wystawieniu listu przewozowego i podpisaniu go przez nadawcę oraz przewoźnika, 1. egzemplarz otrzymuje nadawca a pozostałe zostają u przewoźnika. Po dotarciu do miejsca docelowego odbiorca potwierdza na dokumencie, że przesyłka została do niego dostarczona i razem z towarem otrzymuje swoją kopię (niebieską). Zielona stanowi potwierdzenie wykonania umowy dla przewoźnika.

Kara za brak listu przewozowego

Najważniejszą funkcją listu przewozowego jest potwierdzenie, na jakich warunkach została zawarta umowa o przewóz. W przypadku, gdyby doszło np. do uszkodzenia towaru lub wydania go niewłaściwemu odbiorcy, zwykle na podstawie tego dokumentu zgłaszane są wszelkie roszczenia, ponieważ jest on wiążącym dowodem. Konwencja CMR zastrzega jednak, że brak listu przewozowego nie wpływa na ważność umowy. Z pewnością może to rzutować na ustalenie istotnych okoliczności a co za tym idzie rozstrzygnięcie sporu czy rozliczenie za dostawę towarów, ale dopuszcza się określenie stanu faktycznego na podstawie innych czynników.

Nieco inaczej brak listu CMR wygląda w kontekście kontroli drogowej. Jest to bowiem jeden z podstawowych dokumentów, o jakie proszeni są kierowcy podczas inspekcji. Wiele państw nakłada na kierowcę obowiązek posiadania dokumentów związanych z przewożonym ładunkiem. Tę rolę bardzo dobrze spełniają listy przewozowe. Jeśli zatrzymany do kontroli kierowca nie miałby przy sobie listu przewozowego ani innego dokumentu dotyczącego ładunku, wówczas może zostać ukarany mandatem. W Polsce jego wysokość wynosi 200 PLN, jednak na samym kierowcy odpowiedzialność się nie kończy, ponieważ za niewyposażenie kierowcy w wymagane dokumenty odpowiada także przedsiębiorca jak i osoba zarządzająca transportem.