Pomoc drogowa – niezbędne licencje, tachograf

Rozwijający się, pomimo wielu przeszkód, sektor transportu drogowego, rodzi naturalną konieczność zapewnienia odpowiedniego zaplecza technicznego dla użytkowanych pojazdów. Mowa tutaj nie tylko o warsztatach i serwisach, które stale mają „ręce pełne roboty”, ale także o usługach związanych chociażby z holowaniem uszkodzonych aut. Nie trudno więc zrozumieć, że wiele osób decyduje się założyć swoją działalność w zakresie pomocy drogowej, czyli wykorzystywać specjalne pojazdy w ramach usuwania skutków awarii lub wypadków.

Podstawowy nr PKD dla tego rodzaju działalności to 52.21.Z, czyli Działalność usługowa wspomagająca transport lądowy, który obejmuje m. in. świadczenie usług pomocy drogowej. I chociaż świadczenie omawianych usług nie wymaga od przedsiębiorcy posiadania specjalnych kwalifikacji przed założeniem firmy, to z punktu widzenia Ustawy o transporcie drogowym, taki transport wymaga uzyskania odpowiednich zezwoleń.

Pomoc drogowa – jakiej licencji potrzebuje?

Przeglądając zapisy Ustawy o transporcie drogowym, można znaleźć następujące sformułowanie:

„Do przewozów wykonywanych w ramach usuwania skutków awarii lub wypadków pojazdami pomocy drogowej – stosuje się odpowiednio przepisy ustawy dotyczące niezarobkowego przewozu drogowego”

Zastanawiając się zatem, jakiej licencji potrzeba będzie przy wykonywaniu usługi pomocy drogowej, należy zwrócić uwagę na wymagania, jakie Ustawodawca stawia przed firmami wykonującymi tzw. transport na potrzeby własne, czyli przewóz pomocniczy w stosunku do prowadzonej działalności.

W tym zakresie ważny jest zasięg transportu (krajowy czy międzynarodowy) oraz tonaż pojazdu (dopuszczalna masa całkowita). I tak niezarobkowy transport:

– pojazdami (lub zespołami pojazdów) o dmc nieprzekraczającej 3,5 tony nie wymaga uzyskiwania dodatkowych zezwoleń,

– pojazdami (lub zespołami pojazdów) o dmc powyżej 3,5 tony wymaga uzyskania zaświadczenia na przewozy na potrzeby własne.

W odniesieniu do przewozu wykonywanego po kraju, takie zaświadczenie uzyskuje się, po złożeniu stosownych dokumentów, w Starostwie Powiatowym na czas nieokreślony. Koszt uzyskania zaświadczenia to 500 zł. Do tej kwoty należy dodać 100 zł za każdy pojazd, który zgłosimy do zezwolenia i będziemy chcieli uzyskać na niego wypis.

W przypadku transportu niezarobkowego wykonywanego z przekroczeniem granicy Polski, wnioski należy złożyć do Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego. W tym wypadku zaświadczenie ważne jest przez maksymalnie 5 lat i kosztuje od 100 do 500 zł. Do tej kwoty należy oczywiście doliczyć opłatę za wypisy (od 20 do 100 zł).

Czy Twój transport to na pewno pomoc drogowa?

W tym miejscu, warto bardzo wyraźnie zaznaczyć jeden fakt- to, że do danego przewozu używane są pojazdy, które zarejestrowane zostały jako pomoc drogowa, nie oznacza, że transport ten rzeczywiście odbywa się w jej ramach. O jakich sytuacjach mowa?

Przykład 1

Firma A posiada w swojej flocie pojazdy pomocy drogowej. Pewnego dnia otrzymała zlecenie na przewóz uszkodzonych aut z parkingu, na który zostały one wcześniej odholowane, i przewozi je do pobliskiego warsztatu.

Przykład 2

Firma B wykorzystuje swoje pojazdy zarejestrowane jako pomoc drogowa, sporadycznie, do przewozu nowych aut z salonu do klientów prywatnych.

Czy powyższe przewozy mogą zostać zakwalifikowane jako transport w ramach pomocy drogowej?

Orzecznictwo sądowe wskazuje, że nie. Pomoc drogowa musi być bezpośrednio związana z usuwaniem skutków zdarzeń i awarii. W orzecznictwie podkreśla się: 

„(…) że jest to jednak grupa przewozów, która musi ściśle odpowiadać warunkom określonym w ustawie, nie ma bowiem żadnego uzasadnienia, aby przepisy wyjątkowe, które pozwalają na wykonywanie transportu drogowego podmiotom niemającym licencji i niespełniającym wymagań koniecznych do uzyskania licencji transportowej, interpretować rozszerzająco. W konsekwencji podmioty, które wykonują transport drogowy na potrzeby własne nie spełniając warunków ustawowych tego przewozu, dopuszczają się naruszenia polegającego na wykonywaniu transportu drogowego bez licencji.” ~ Sąd Najwyższy w wyroku wydanym w Gorzowie Wielkopolskim 27 października 2016 roku (sygn. II SA/Go 619/16).

Co w takiej sytuacji?

Taki transport należałoby uznać jako zarobkowy, czyli wymagający odrębnej licencji przewozowej. W przypadku przewozu krajowego będzie to zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, zaś w transporcie międzynarodowym- dodatkowo licencja wspólnotowa. Konieczne będzie zatem uzyskanie chociażby Certyfikatu Kompetencji Zawodowych, czyli dokumentu potwierdzającego posiadanie wiedzy i umiejętności do zarządzania operacjami transportowymi.

Obowiązek posiadania licencji ominie jedynie pojazdy o dmc nieprzekraczającej 3,5 tony w transporcie krajowym, oraz nieprzekraczającej 2,5 tony w transporcie międzynarodowym. Te przewozy są bowiem odgórnie zwolnione z Ustawy.

Jakie dokumenty powinien posiadać kierowca poruszający się pojazdami pomocy drogowej?

Dokumentem, który kierowca powinien koniecznie posiadać w pojeździe, jest wspomniany wcześniej wypis – z zaświadczenia na potrzeby własne lub z licencji transportowej. Potwierdza on uprawnienia danego przedsiębiorcy do wykonywania takiego rodzaju przewozu. Oczywiście wypis nie będzie wymagany, gdy przewóz nie będzie objęty obowiązkiem posiadania licencji, czy też zezwolenia.

W kwestii dodatkowych uprawnień kierowcy, wiele zależy od kategorii prawa jazdy, która będzie potrzebna do prowadzenia danego pojazdu. Jeżeli kierowca będzie poruszał się pojazdem, do którego kierowania wymagana jest jedynie kat. B lub kat. B+E, wystarczy posiadanie ważnego orzeczenia zdrowotnego i psychologicznego stwierdzającego brak przeciwskazań do wykonywania pracy na tym stanowisku. Jeżeli jednak kierowca potrzebuje wyższej kategorii (C lub C+E), konieczne będzie przejście specjalnego szkolenia zawodowego w postaci kursu kwalifikacyjnego lub szkolenia okresowego.

Pomoc drogowa a tachograf

Zupełnie oddzielną kwestię stanowi posiadanie i użytkowanie przez kierowcę pomocy drogowej urządzenia, jakim jest tachograf. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 561/2006, które jest kluczowym aktem prawnym w zakresie czasu pracy i jego rejestracji, stwierdza w art. 3, że:

„Niniejsze rozporządzenie nie ma zastosowania do przewozu drogowego:

f) pojazdami specjalistycznymi pomocy drogowej poruszającymi się w promieniu 100 km od swej bazy;”

Wynika z tego, że jeżeli przewóz odbywa się pojazdem specjalistycznym pomocy drogowej, czyli skonstruowanym lub dostosowanym do celów zbierania pojazdów, które uległy awarii, to, w promieniu 100 km od bazy, użytkować tachografu nie trzeba. Należy przy tym pamiętać, że w promieniu takich 100 km pojazd może być wykorzystywany do zadań niezwiązanych z pomocą drogową, np. pojazd pomocy drogowej wyposażony w lawetę do przewozu unieruchomionego pojazdu może w promieniu 100 km od bazy być wykorzystywany do przewozu towarów innych niż zepsuty pojazd i będzie objęty zwolnieniem z rozporządzenia. Takie pojazdy mogą być wyposażone w tachografy, ale w zakresie wskazanego wyłączenia- nie ma obowiązku ich używania.

Jeżeli natomiast przewóz odbywa się powyżej promienia 100 km od bazy, tachograf trzeba będzie stosować i to już od początku przewozu (nie od momentu przekroczenia promienia 100 km). Wówczas nie można oczywiście zapomnieć o konieczności posiadania karty kierowcy i karty przedsiębiorstwa.

Konieczności rejestracji czasu pracy za pomocą tachografu, nie będzie natomiast z pewnością w przypadku pojazdów (zespołu pojazdów), o dmc nieprzekraczającej 3,5 tony – takie pojazdy pozostają odgórnie zwolnione z przepisów Rozporządzenia.

Podsumowanie

Temat świadczenia usług pomocy drogowej, choć z pozoru nieskomplikowany, jest obszerny i wymaga dobrej interpretacji zapisów prawa. Zachęcamy do dzielenia się swoimi pytaniami oraz wątpliwościami, na które postaramy się rzeczowo odpowiedzieć.