Obowiązki doradcy do spraw przewozów materiałów niebezpiecznych

Obowiązki doradcy do spraw przewozów materiałów niebezpiecznych

Zdałeś egzamin na doradcę ds. bezpieczeństwa drogowego przewozu towarów niebezpiecznych?
Chcesz teraz pełnić tę rolę w firmie, a nie wiesz jak powinieneś zacząć swoją pracę? Zastanawiasz się, co należy sprawdzić, opracować, jak często pojawiać się w danym przedsiębiorstwie?
Jeżeli tak, to ten artykuł jest właśnie dla ciebie. Udzieli odpowiedzi na te i więcej pytań.
Zdanie egzaminu jest pierwszym i najważniejszym krokiem do pełnienia stanowiska doradcy ADR w firmie. Jednak egzamin jest w stanie zweryfikować tylko teoretyczne opanowanie zagadnień. Cała trudność pojawia się wówczas, gdy należy wiedzę zacząć wykorzystywać w praktyce.

Na początek przypomnijmy sobie, kiedy firma powinna zatrudnić doradcę

Odpowiedzi na to pytanie dostarcza art. 15 ust.1 Ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych oraz podstawa prawna 1.8.3.1 Umowy ADR.
Obowiązek wyznaczenia doradcy ADR spoczywa na każdym przedsiębiorstwie, którego działalność obejmuje przewóz towarów niebezpiecznych oraz pakowanie, załadunek, napełnianie lub rozładunek towarami niebezpiecznymi i dla którego przewozu, wymagane jest oznakowanie pojazdu zgodnie z umową ADR. Jeżeli chociażby raz w roku spełniony będzie powyższy warunek, tj. przewóz z tablicami barwy pomarańczowej, firma zobowiązana jest zatrudnić przynajmniej jednego doradcę.
Nie ma natomiast obowiązku zatrudnienia doradcy, jeżeli podczas przewozu korzysta się z:
1.1.3.6 (wyłączenie dotyczące ilości przewożonych w jednostce transportowej), lub
1.1.3.4 (wyłączenie wynikające z przepisów szczególnych lub dotyczące towarów niebezpiecznych pakowanych w ilościach ograniczonych lub wyłączonych).

Podstawowe obowiązki doradcy

W umowie ADR w dziale 1.8.3.3 opisane zostały obowiązki doradcy. Zaliczono do nich trzy główne zadania jakimi są:
nadzorowanie zgodności postępowania z wymaganiami dotyczącymi przewozu towarów niebezpiecznych w danym przedsiębiorstwie,
doradzanie przedsiębiorstwu w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych oraz
przygotowanie rocznego sprawozdania z działalności przedsiębiorstwa w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych.
Jednak na tym nie kończą się zadania doradcy. Jego obowiązki obejmują również śledzenie innych praktyk i procedur związanych z działalnością przedsiębiorstwa opisanych w umowie ADR w 1.8.3.3. Najogólniej rzecz ujmując, doradca powinien sprawdzać, korygować i -w razie konieczności- wprowadzać działania naprawcze zgodne z obowiązującymi przepisami.
Czynności, za których śledzenie odpowiada, może zlecić innej osobie, która posiada do tego odpowiednią wiedzę i wykształcenie. W rzeczywistości bardzo często jednak wykonuje je samodzielnie lub we współpracy z danym przedsiębiorstwem.

Teoria teorią, ale od czego zacząć działania praktyczne?

Krok pierwszy:
Gromadzenie informacji o przedsiębiorstwie i materiałach niebezpiecznych

Rozpoczynając współpracę z daną firmą warto w pierwszej kolejności zgromadzić informacje o wszystkich materiałach niebezpiecznych, z jakimi firma ma styczność. Opis danego materiału, w tym m.in. właściwości niebezpieczne, postępowanie na wypadek uwolnienia czy kontaktu z organizmem człowieka znajdziemy w karcie charakterystyki. Dla doradcy bardzo ważna jest sekcja 14-sta, informująca o zagadnieniach związanych z przewozem. Należy jak najlepiej poznać specyfikę firmy, czyli wiedzieć do czego służą dane materiały, jakie stanowią zagrożenia, jak są przechowywane i jak nadawane do przewozu.

Krok drugi:
Sprawdzanie czy dane materiały są towarami dużego ryzyka

Oczywiście oprócz podstawowych informacji, czyli nazwy substancji i jej numeru UN powinno się wiedzieć jaki jest sposób przewozu (tj. w sztukach przesyłki, cysterną czy tez luzem). Bardzo ważna dla doradcy jest również ilość nadawanego, przewożonego czy też odbieranego materiału niebezpiecznego. Na postawie tych informacji doradca musi sprawdzić czy ma do czynienia z towarem dużego ryzyka. Jak to zweryfikować? Odpowiedź znajduje się w Umowie ADR w tabeli 1.10.3.1.2. Przekroczenie ilości wskazanych w wyżej wymienionej tabeli informuje, że dany materiał jest towarem dużego ryzyka, a co się z tym wiąże, konieczności posiadania planu ochrony.
Umowa ADR informuje, że doradca powinien nadzorować jedynie wprowadzenie planu ochrony, gdy jest konieczność jego wdrożenia. Jednak w praktyce bardzo często to właśnie przedsiębiorca zleca doradcy wykonanie takiego planu. Ważne jest, aby doradca współpracował z przedsiębiorcą, który jest w stanie udzielić najistotniejszych danych dotyczących towarów dużego ryzyka, z którymi ma do czynienia. Stworzony dokument powinien posiadać informacje podane pod 1.10.3.2.2 Umowy ADR. Ważne jest, aby umieścić w nim m.in. dane osób, które go posiadają i mają do niego wgląd. Działania takie mają za zadanie zwiększanie bezpieczeństwa.

Krok trzeci:
Sprawdzanie dokumentów przewozowych

Kolejną bardzo istotną rzeczą jest dokument przewozowy. Umowa ADR nie podaje jego wzoru, a jedynie informacje, jakie musi zawierać. Oznacza to, że każdy przedsiębiorca może opracować swój własny wzór dokumentu przewozowego. Nowo zatrudniony doradca powinien sprawdzić poprawność dokumentów, zwracając uwagę przede wszystkim na kolejność informacji wymienionych w 5.4.1.1.1. umowy ADR oraz, jeżeli są konieczne, zapisy dodatkowe.
Dokumenty przewozowe stanowią bardzo ważny dokument zarówno podczas kontroli, wypadku, ale także są przydatne do sprawozdania rocznego, jeżeli zliczanie ilości materiałów niebezpiecznych nie odbywa się w innych odrębnych dokumentach.
Z praktycznego punktu widzenia bardzo przydatne jest umieszczenie również dodatkowych informacji dotyczących m.in. daty przewozu, numeru dokumentu przewozowego, danych dotyczących pojazdu i kierowcy, miejsca na podpis kierowcy itp. Wszystko to usprawnia „porządek” z dokumentami w danej firmie, a także wpływa na bezpieczeństwo przewozu materiałów niebezpiecznych.

Krok czwarty:
Przygotowanie się do sprawozdania rocznego

Następną rzeczą przydatną doradcy jest opracowanie zestawienia dotyczącego przewozu towarów niebezpiecznych. Pracę usprawnić może np. Microsoft Excel, który bardzo szybko zsumuje ilości niezbędne do wypełnienia dokumentu. Sprawozdanie roczne należy wysłać do 28 lutego do Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego za rok poprzedni. Umieszczamy w nim informacje o ilościach wszystkich towarach niebezpiecznych poszczególnych klas z uwzględnieniem towarów dużego ryzyka. Wzór i sposób jego wypełniania znajduje się w Rozporządzeniu Ministra transportu, budownictwa i  gospodarki morskiej z dnia 14 sierpnia 2012 r. w sprawie formularza rocznego sprawozdania z działalności w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych oraz sposobu jego wypełniania.
Ważne: w sprawozdaniu nie uwzględnia się towarów niebezpiecznych przewożonych:
na wyłączeniach,
w próżnych, nieoczyszczonych: opakowaniach, cysternach, kontenerach i pojazdach,
całkowicie poza granicami państwa.

Krok piąty:
Zwiększanie świadomości pracowników poprzez szkolenia

Kolejnym zadaniem doradcy jest nadzorowanie szkoleń dla pracowników. Podstawa prawna 8.2.3 Umowy Adr informuje o obowiązku przeszkolenia osób zaangażowanych w przewóz towarów niebezpiecznych. Szkolenie to powinno składać się ze szkolenia ogólnego, stanowiskowego i z zakresu bezpieczeństwa oraz spełniać wymagania podane w dziale 1.3 Umowy ADR.
Doradca nie musi przeprowadzać szkolenia osobiście- może wyznaczyć osobę, której wiedza i doświadczenie pozwoli na wykonanie tej czynności. Często jednak bywa tak, że jest to zadanie doradcy. Jak powinien się przygotować? Jakie zagadnienia poruszać?
Po dokładnym poznaniu firmy, a w szczególności materiałów niebezpiecznych, które w niej występują, powinien przeszkolić pracowników.
Ważne jest, aby poruszać kwestie ściśle związane z danym przedsiębiorstwem, tj. omówić zagrożenia jakie stwarza dana substancja, jak można ją przewozić, magazynować, jak powinna być oznakowana sztuka przesyłki, jak wygląda prawidłowe oznakowanie jednostki transportowej realizującej przewóz itp. Zakres szkolenia musi spełniać wymagania podane w dziale 1.3 Umowy ADR.
Dobrą praktyką jest stworzenie „ściągawek” dla pracowników, czyli zebranie najważniejszych informacji i wydrukowanie ich aby w ten sposób w każdej chwili pracownik mógł się upewnić czy postępuje prawidłowo.
Do każdego szkolenia powinna być stworzona lista obecności, a osoba przeprowadzająca szkolenie powinna potwierdzić na piśmie przeszkolenie osób, np. poprzez wydanie certyfikatu.

Krok szósty:
Dokumentowanie inspekcji

W umowie ADR nie jest sprecyzowane z jaka częstotliwością doradca musi być obecny w przedsiębiorstwie. Jest to uwarunkowane specyfiką firmy, jej wielkością, działalnością, ilością zatrudnianych osób. Na początku współpracy doradca na pewno musi dobrze poznać firmę, zatem poświęcać jej więcej czasu. Jednak częstotliwość „odwiedzin” jest kwestią umowną między doradcą, a danym przedsiębiorcą.
Podczas inspekcji powinien analizować poprawność przestrzegania przepisów umowy ADR poprzez m.in sprawdzanie dokumentacji, oznakowanie sztuk przesyłek oraz pojazdów, pilnowanie daty przydatności opakowań.
Dobrą praktyką jest dokumentowanie inspekcji za pomocą check-list. W dokumentach tych warto zawrzeć kilkanaście najistotniejszych pytań dotyczących danego zakładu. Przykładowo, w firmie nadawczej wysyłającej towary niebezpieczne w sztukach przesyłki przykładowe pytania mogą brzmieć:
1.Czy dana sztuka przesyłki jest prawidłowo oznakowana? TAK/ NIE
2.Czy opakowania mają obowiązujący termin ważności? TAK/ NIE
Oczywiście im więcej pytań zostanie opracowanych, tym inspekcja będzie dokładniejsza i pozwoli wychwycić wszelkie nieprawidłowości i je skorygować. Po zakończonej inspekcji dobrze jest poinformować przedsiębiorcę, jakie są jej wyniki. W razie wychwycenia nieprawidłowości należy jak najszybciej przedsięwziąć działania naprawcze. Check-lista powinna posiadać swój numer, datę oraz miejsce na podpis doradcy i przedstawiciela przedsiębiorcy.

Krok siódmy:
Stworzenie raportu powypadkowego

Praca doradcy powinna zwiększać świadomość pracowników, a co się z tym wiąże, minimalizować prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzeń niepożądanych. Nie zawsze jednak jest się w stanie od nich uchronić. Jeżeli podczas pakowania, napełniania, załadunku, przewozu lub rozładunku doszło do wypadku, podczas którego ludzie doznali obrażeń ciała lub doszło do zniszczeń majątku lub środowiska, to obowiązkiem doradcy jest stworzenie raportu powypadkowego. Informuje o tym podstawa prawna 1.8.3.6 umowy ADR oraz art. 40 ust.2 Ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych. W jakich konkretnych sytuacjach należy sporządzić taki raport odpowiedzi udziela podstawa prawna 1.8.5.3 Umowy ADR.

Opisane powyżej kroki są tylko wybranymi sposobami ułatwiającymi pracę na początku współpracy z danym przedsiębiorcą. Każdy doradca sam musi opracować swój „plan działania” w oparciu o specyfikę danej firmy.
Podsumowując, należy jeszcze raz podkreślić, że doradca powinien :
kompleksowo zająć się wszystkimi zagadnieniami związanymi z ADR w danym przedsiębiorstwie,
rozwiązywać wszelkie wątpliwości przedsiębiorstwa związane z przewozem towarów niebezpiecznych,
wykazywać inicjatywę działań usprawniających funkcjonowanie firmy zgodne z obowiązującymi przepisami, aby przyczyniać się do zwiększania bezpieczeństwa, poświęcać firmie tyle czasu, aby wypełnić wszystkie swoje obowiązki.

Autor: Martyna Chacińska-Parys

Masz pytania, napisz do nas lub umieść wpis w komentarzach pod artykułem.