Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 ustanawiające wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego narzuca na przedsiębiorców wymagania jakie muszą oni spełniać, aby podjąć działalność w zakresie transportu drogowego. W szczególności muszą oni zatem:
- Posiadać rzeczywistą i stałą siedzibę w jednym z państw członkowskich,
- Cieszyć się dobrą reputacją,
- Posiadać odpowiednią zdolność finansową,
- Posiadać wymagane kompetencje zawodowe, czyli uzyskać Certyfikat Kompetencji Zawodowych.
Jedynie spełnienie wszystkich wymienionych wymagań umożliwi ubieganie się o zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego. Póki co dokument ten jest niezbędny w przypadku przedsiębiorców wykonujących zawód przewoźnika drogowego rzeczy z wykorzystaniem pojazdów silnikowych lub zespołów pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej przekraczającej 3,5 tony niezależnie od obszaru wykonywania tych przewozów bądź w przypadku przewozu osób pojazdem przeznaczonym konstrukcyjnie do przewozu powyżej 9 osób łącznie z kierowcą. Jednak już wkrótce, dokładnie 21 miesięcy po opublikowaniu zmian zawartych w Pakiecie Mobilności, obowiązkiem tym objęci będą również przewoźnicy wykorzystujący pojazdy do przewozu rzeczy o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 2,5 tony ale poniżej 3,5 tony w ruchu międzynarodowym. To znaczy, że będą oni podlegać między innymi wspomnianemu już wymaganiu dobrej reputacji.
Co to jest wymóg dobrej reputacji?
Najogólniej rzecz ujmując jest to niekaralność prawomocnym wyrokiem za określone przestępstwa wymienione w polskim prawie w Art. 5 ust. 2a Ustawy o transporcie drogowym. Dotyczą one przewinień na tle między innymi prawa handlowego, prawa upadłościowego, płacy i warunków zatrudnienia w zawodzie, prawa o ruchu drogowym, odpowiedzialności zawodowej oraz handlu ludźmi lub narkotykami. Rozporządzenie 1071/2009 wymienia również szereg kategorii przewinień dotyczących bezpośrednio prowadzenia działalności w transporcie, jednak nimi zajmę się później.
Sprawa wydaje się zatem prosta – brak wyroku skazującego lub sankcji za popełnienie wspomnianych wykroczeń umożliwia nam spełnienie wymogu dobrej reputacji. Problem jednak w tym, że ową dobrą reputacją przedsiębiorca, osoba zarządzająca transportem w danej firmie a wkrótce również dyrektorzy wykonawczy orz inne wskazane osoby muszą wykazywać się przez cały czas prowadzenia działalności w zakresie transportu drogowego a jej utrata może prowadzić w konsekwencji nawet do zamknięcia firmy.
W jakim przypadku możemy utracić dobrą reputację?
Jak podaje Ogólnopolskie Centrum Rozliczania kierowców „W 2018 r. Główny Inspektorat Transportu Drogowego przeprowadził 215 postępowań, które miały na celu sprawdzenie spełniania wymogów dobrej reputacji przez przewoźników, w efekcie czego wydano 13 decyzji administracyjnych decydujących o jej utracie. Zaś od początku 2019 r. do września. GITD wszczęła 169 postępowań w tej kwestii. Dla porównania w 2017 r. prowadzonych było 46 postępowań, w wyniku których żadne z polskich przedsiębiorstw transportowych nie utraciło licencji.” 1)
Parę lat temu zdecydowano się na wprowadzenie kategoryzacji naruszeń, jakie mogą przytrafić się podczas wykonywania zawodu przewoźnika drogowego. W zależności od skali zagrożenia i możliwych negatywnych następstw przewinień, podzielono je ze względu na wagę na:
- poważne naruszenia (PN),
- bardzo poważne naruszenia (BPN),
- najpoważniejsze naruszenia (NN).
Dodatkowo określono, że:
- 3 PN/na kierowcę/na rok = 1 BPN,
- 3 BPN/na kierowcę/na rok = 1 NN.
Wykaz przewinień, za które przewoźnik jest częściowo lub całkowicie odpowiedzialny zamieszczono w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 2016/403 uzupełniającym rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 w odniesieniu do klasyfikacji poważnych naruszeń przepisów unijnych, które mogą prowadzić do utraty dobrej reputacji przez przewoźnika drogowego, oraz zmieniającym załącznik III do dyrektywy 2006/22/WE Parlamentu Europejskiego i Rady. Kategoryzacja ta została oczywiście zaimplementowana do polskiego prawa i tak każde poważne naruszenie w odniesieniu do kierowcy (załącznik 1), przedsiębiorcy (załącznik 3) oraz zarządzającego transportem (załącznik 4) ma w Ustawie o transporcie drogowym swój odpowiednik w postaci przypisania do 3-stopniowej skali.
Przykładowo najpoważniejszym naruszeniem jest np.:
- wykonywanie przewozu drogowego pojazdem niewyposażonym w wymagany tachograf posiadający świadectwo homologacji typu,
- podłączenie do tachografu niedozwolonego urządzenia zakłócającego jego pracę lub też ingerencja w zapisy tachografu,
- posługiwanie się przez kierowcę cudzą kartą kierowcy bądź też nieposiadanie przez kierowcę ważnej karty kierowcy w przypadku przewozu drogowego pojazdem wyposażonym w tachograf cyfrowy,
- wykonywanie przewozu drogowego pojazdem nieposiadającym aktualnego okresowego badania technicznego,
- wykonywanie przewozu drogowego pojazdem posiadającym usterkę lub usterki układu hamulcowego, połączeń układu kierowniczego, kół, opon, zawieszenia, podwozia lub innego wyposażenia, zakwalifikowane jako niebezpieczne,
- dopuszczenie do wykonywania przewozu drogowego pojazdu o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 12t, którego masa całkowita została przekroczona o co najmniej 20%,
- przekroczenie przez kierowcę dziennego czasu prowadzenia pojazdu powyżej 9 godzin w sytuacji, gdy kierowca dwukrotnie w danym tygodniu wydłużył jazdę dzienną do 10 godzin ponad 13 godzin i 30 minut w przypadku braku jakiejkolwiek przerwy trwającej co najmniej 4 godziny i 30 minut.
W przypadku wystąpienia przewinienia zakwalifikowanego jako najpoważniejsze naruszenie (lub też stwierdzenia 3 BPN na kierowcę na rok), poza nałożeniem mandatu karnego, wobec przedsiębiorcy wszczynane jest postępowanie administracyjne w zakresie spełnienia wymogu dobrej reputacji. Wówczas właściwy organ, tzn.:
- starosta właściwy dla siedziby przedsiębiorcy w przypadku posiadania zezwolenia na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego, lub
- Główny Inspektorat Transportu drogowego w przypadku posiadania również licencji wspólnotowej,
wydaje decyzję stwierdzającą:
- utratę dobrej reputacji w przypadku uznania, że kara taka będzie stanowiła proporcjonalną reakcję za popełnione naruszenia, albo
- że dobra reputacja pozostaje nienaruszona w przeciwnym wypadku.
Popełnienie przestępstwa wymienionego w art. 5 ust. 2a Ustawy o transporcie drogowym skutkuje bezpośrednio utratą dobrej reputacji.
Przy ocenie dobrej reputacji odpowiedni organ w szczególności zwraca uwagę na to, czy liczba stwierdzonych naruszeń jest nieznaczna w stosunku do liczby kierowców zatrudnionych przez przedsiębiorcę bądź będących w jego dyspozycji oraz skali prowadzonych operacji transportowych, czy istnieje możliwość poprawy sytuacji w przedsiębiorstwie, czy podjęto działania mające na celu wdrożenie prawidłowej dyscypliny pracy lub wdrożono procedury zapobiegające powstawaniu naruszeń oraz między innymi czy cofnięcie zezwolenia nie spowodowałoby znacznego wzrostu bezrobocia w danym regionie lub też jaka jest opinia polskiej organizacji zrzeszającej przewoźników drogowych do której należy dany przedsiębiorca.
Jakie są konsekwencje utraty dobrej reputacji?
W przypadku wydania decyzji o utracie dobrej reputacji organ zawiesza zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego do czasu zastosowania środka rehabilitacyjnego w postaci:
- zatarcia skazania za przestępstwa lub wykroczenia,
- upływu roku od dnia nałożenia grzywny w formie mandatu karnego za wykroczenia stanowiące naruszenia,
- spowodowania, że nałożone sankcje administracyjne staną się niebyłe.
Co w przypadku, gdy zostanie popełnione naruszenie nie skutkujące bezpośrednio utratą dobrej reputacji?
Nie tylko popełnienie najpoważniejszego naruszenia (NN) może skutkować nałożeniem sankcji. Trzy poważne naruszenia (PN) lub jedno bardzo poważne naruszenie (BPN) w przeliczeniu na kierowcę na rok w danym przedsiębiorstwie powoduje wydanie ostrzeżenia o możliwości wszczęcia procedury cofnięcia wypisów z licencji wspólnotowej oraz zawieszenia wydawania nowych wypisów. To nie wszystko. W przypadku stwierdzenia drugiego bardzo poważnego naruszenia w ciągu roku od dnia wystosowania ostrzeżenia organ cofa określoną ilość wypisów zależną od ich ilości w danym przedsiębiorstwie na okres 6 miesięcy. W praktyce oznacza to zakaz wykonywania w tym czasie i tymi pojazdami międzynarodowego przewozu drogowego.
Jak uniknąć kary pieniężnej za naruszenia?
Z sankcjami dotyczącymi dobrej reputacji wiążą się nierozłącznie również kary pieniężne. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że art. 92b oraz art. 92c Ustawy o transporcie drogowym przewiduje sytuacje, w których nie nakłada się kary pieniężnej za naruszenia przepisów o czasie prowadzenia pojazdów, wymaganych przerwach i odpoczynkach. Mowa tutaj o sytuacjach w których:
- podmiot wykonujący przewóz drogowy zapewnił właściwą organizację i dyscyplinę pracy ogólnie wymaganą w stosunku do prowadzenia przewozów drogowych, umożliwiającą przestrzeganie przez kierowców przepisów prawa,
- podmiot zapewnił prawidłowe zasady wynagradzania, niezawierające składników i dodatków zachęcających do naruszania przepisów.
Co więcej, nie wszczyna się postępowania w sprawie nałożenia kary pieniężnej, a postępowanie wszczęte w tej sprawie umarza się, jeżeli:
- okoliczności sprawy i dowody wskazują, że podmiot nie miał wpływu na powstanie naruszenia,
- za stwierdzone naruszenie na podmiot została nałożona już kara przez inny uprawniony organ,
- od dnia ujawnienia naruszenia upłynął okres ponad 2 lat.
Podsumowując – poza zdrowym rozsądkiem i intensywną kontrolą wykonywanych przewozów, dla przedsiębiorcy kluczowa może okazać się właściwa organizacja pracy. Zastosowanie wszelkich możliwych środków, chociaż nie daje gwarancji uniknięcia odpowiedzialności, to znacznie zwiększa szanse na uniknięcie przykrych konsekwencji. Takimi środkami mogą być na przykład procedury dostosowane do działalności firmy oraz obowiązkowe listy kontrolne dla kierowców. Jak je wprowadzać, co w nich zawrzeć, jak je stosować – o tym wszystkim opowiadamy w webinarze „Jak użyczać CKZ”: https://abc-szkolenia.com/produkt/jak-uzyczac-ckz/
Autor: mgr inż. Michał Pasik
